کودکان و نوجوانان هر روز با مشکلات مختلفی روبرو هستند، از مشکلات مدرسه گرفته تا مشکلات موجود در زمین ورزشی. با این حال ، تعداد کمی از آنها فرمول حل این مشکلات را دارند.
کودکانی که فاقد مهارت حل مساله هستند برای حل مشکلات تلاش نمی‌کنند. برای مثال اگر کودکی توسط همسالان خود مورد آزار و اذیت قرار گیرد به جای اینکه به دنبال راه حلی برای این مشکل باشد در عوض، از مدرسه متنفر می‌شود، نمراتش کاهش می‌یابد و دائم از مشکلات جسمی مانند معده درد یا سردرد شکایت می‌کند.
گروه دیگری از کودکان که فاقد مهارت‌های حل مساله هستند حتی تشخیص نمی‌دهند که گزینه‌های دیگری برای حل مشکلات وجود دارد. این کودکان بدون فکر دست به انتخاب‌های ناگهانی می‌زنند. برای مثال کودکی که به گزینه‌های مختلف برای حل مساله آگاه نیست زمانی که دوستش اسباب‌بازی او را بر می‌دارد از کوره در رفته و او را می‌زند زیرا فکر می‌کند این تنها راه پس گرفتن اسباب‌بازی‌اش است.
بعضی کودکان بدون شناختن انتخاب هایشان، وارد عمل می شوند
همچنین کودکانی که فاقد مهارت حل مسئله هستند ممکن است در هنگام مواجهه با مشکلی از انجام اقدامات لازم خودداری کنند. آنها به جای اینکه انرژی خود را برای حل مسئله به کار گیرند، ممکن است وقت خود را برای جلوگیری از روبرو شدن با مسئله، صرف کنند. در مقابل، بعضی کودکان نیز مهارت های حل مسئله را ندارند، بدون شناختن انتخاب هایشان، وارد عمل می شوند.
والدین گرامی وقتی مشکلی پیش می آید، برای حل مشکلات فرزندتان عجله نکنید. درعوض، به او کمک کنید تا در مراحل حل مسئله گام بردارد. راهنمایی و مشورت گرفتن را در صورت نیاز پیشنهاد دهید، اما او را برای حل مشکلات به تنهایی تشویق کنید. اگر او قادر به دستیابی به راه حل نیست، کمک کنید تا راه حل ها را پیدا کند. اما به طور خودکار به او نگویید چه باید بکند.
کودکتان باید بداند که اشکالی ندارد اگر اشتباه کرد و به این خاطر تنبیه نشود. و اینکه کودک متوجه شود که قضاوت‌ها و راه حل‌هایشان ارزشمند است؛ حال چه درست باشند چه غلط. به خاطر داشته باشید که شما می‌خواهید تفکر حل مسئله را تقویت کنید که نیازمند این است که تمامی گزینه‌های حل یک مسئله باید استخراج شود. اگر کودکتان جواب به ظاهر بی ارتباطی داد، هرگز او را مسخر نکنید و به او نخندید. کودک شما می‌خواهد که عقایدش شنیده شده و جدی گرفته شود. اگر شما به راه حل‌های کودکتان توجه کرده و او را تشویق کنید که راه حل‌های خلاقانه‌تر ارائه دهد، علاقه کودک به حل مسئله، افزایش می‌یابد.
آزمون راه حل‌ها باید در محیطی ایمن انجام شود
فرایند یافتن راه حل برای مسئله و آزمون راه حل در عمل، نیاز به زمان دارد. سعی و خطا، یکی از بخش‌های حیاتی برای یادگیری مهارت حل مسئله است. زمانی را بر اساس یک دوره منظم، مانند بعد از ظهرهای آخرهفته، کنار بگذارید تا به همراه فرزندتان در یک فعالیت حل مسئله، مشغول شوید.
آزمون راه حل‌ها باید در محیطی ایمن انجام شود مانند چاله ماسه یا محوطه باغچه که بتوانید همراه با کودکتان بازی کنید. چاله ماسه، جای خوبی است برای ایجاد موقعیت‌هایی مانند حفر تونل و یا ساختن یک رمپ. اجازه دهید که کودکتان از وسایلی که در اطرافش هستف استفاده کند. همچنین اگر بتوانید چند کودک هم سن وسالش را نیز وارد کنید، سودمند است زیرا باعث تقویت تعاملات اجتماعی می‌شود؛ از آنجائیکه کودکان سعی می‌کنند برای یافتن راه حل با یکدیگر به گفتگو بپردازند.
برای انجام بازی حل مسئله، کودک شما به موقعیت‌هایی نیاز دارد تا روش‌های گوناگون را به کار گرفته و تنوعی از ابزار و مصالح را داشته باشد. انعطاف پذیری مصالحی همچون ماسه، آب، بلوک، و مواد هنری برای کشف روش‌های گوناگون، ایده آل هستند. کودکان می‌توانند به راحتی راه حل‌هایشان را تست کنند و به مصالحشان، شکل‌های مختلفی بدهند.
فرایند منطقی است که باید آن را به کودک یاد دادعبارت است از:
- تشخیص مسئله
- یافتن گزینه‌های گوناگون
- تست گزینه‌ها
- ارزیابی آنچه که رخ می‌دهد
لازم است بدانیم، فهمیدن فرایند تفکر حل مسئله، باعث می‌شود که کودکان مهارت حل مسئله‌شان را تقویت کنند. می‌توانید با توضیح این فرایند در زمانی که خودتان مشغول حل یک مسئله هستید، این استراتژی را برای کودکتان مدل کنید. برای اینکه به توجه کودکتان در فهم این فرایند جهت دهید، خوب است که پرسش‌هایی را از او بپرسید. بهترین پرسش‌ها در این زمینه، پرسش‌های باز هستند.
نمونه ای از پرسش‌ها:
- برای اینکه این کار کنه، چطوری باید ساخته می‌شد؟
- چه کار دیگه ای می شه کرد؟
- اگر این کار را انجام دهیم، به نظرت چه اتفاقی می افته؟
- اگر خودت امتحان کنی، چطور می شه؟
- به نظرت آیا راه دیگری هم وجود داره؟
یاد اور میشویم از آنجای که کودکان بنا به طبیعتشان بسیار مایل هستند که دنیای اطرافشان را بیابند، یافتن مسئله مناسب، چندان سخت نیست. مسایلی که می‌توانید برای کودکان انتخاب کنید می‌تواند این باشد که دنیای فیزیکی، یا دنیای اجتماعی چگونه کار می‌کند. این‌ها جنبه‌هایی از زندگی است که کودکان در زندگی روزمره با آنها سروکار دارند.
تعدادی از مسائل مربوط به دنیای فیزیکی عبارتند:
وقتی در یک کفه ترازو، بار می‌گذاریم چگونه تعادل آن را حفظ کنیم؟
وقتی که ته یک بطری سوراخ است، چگونه آن را پر از آب کنیم؟
چگونه یک بند کفش را ببندیم؟
چطوری به بالای کابینت برسیم؟
چطوری یک تونل بزنیم زیر قصر ماسه‌ای، بدون اینکه خراب بشه؟
مثال‌هایی از مسائل مربوط به دنیای اجتماعی:
چطوری دوستمان را کمک کنیم تا گریه‌اش را متوقف کنه؟
چگونه با دوستی که زبان ما را بلد نیست، صحبت کنیم؟
برای مهمانی‌ات، چه کسانی را دعوت کنیم؟